یک هدیه علمی... یک هدیه علمی... یک هدیه علمی

یک تحفه علمی برای همه همراهان سپیدار (Recommended!) اشاره:‌ دوستانی که با فعالیت های علمی آموزشی ام سروکاری دارند،‌ می دانند که چندسالی است در دانشکده، نظریه "مهندسی اطلاع رسانی" را تدریس می کنم. تاکنون ترجیج می دادم که این نظریه در مباحث کلاسی محک بخورد و چندان شتابی برای انتشار عمومی آن نداشتم. بحمدالله این نظریه در طول مباحث علمی چندسال گذشته کامل تر و پخته تر شد و توصیه های مکرر دوستان هم مزید برعلت شده تا ان شالله در همین زمستان این نظریه علمی به انتشار عمومی برسد. به عنوان هدیه ای  کوچک به تمامی خوانندگان سپیدار و بویژه همکاران عرصه رسانه،‌ بخشی از فصل چهارم کتاب را در اینجا تقدیم می کنم. امیدوارم لذت ببرید: "به نظر می رسد انسان آن گونه ای از جانداران است که ذاتا گرایش به "معنی سازی" دارد... و توانایی ممتاز آدمی این است که با ایجاد و تعبیر "نشانه ها" (Signs) معنی سازی کند. چارلز  پی یرس     (Charles  Sanders Peirce)، فیلسوف و نشانه شناس آمریکایی روشن ساخت که انسان تنها با بکارگیری نشانه ها فکر می کند. این نشانه ها هستند که به صورت کلمات، تصاویر، صداها، کنش ها، اشیاء یا حتی مزه ها  و  بوها(هنگامی که از آنها برای رساندن مفهومی خاص استفاده می کنیم م.) ظهور می یابند. اما این پدیدارها، خود فاقد معنی ذاتی هستند و تنها زمانی که ما به آنها معنی بخشی کنیم به نشانه تبدیل می شوند. "هیچ چیز یک نشانه نیست مگر آن که به عنوان یک نشانه تعبیر شود(Peirce 1931-58, 2.172). هر چیزی می تواند یک نشانه باشد به شرط این که کسی آن را به عنوان نشانگر چیزی غیر از خودش تعبیر کند. ما معمولا ناخودآگاه،‌ نشانه ها را با انتساب  آنها به سیستم ها یا مجموعه هایی آشنا از "قراردادها" تعبیر می کنیم. نشانه شناسی با مطالعه این نوع  استفاده معنی بخش از نشانه ها سرو کار دارد".                                                        (دانیل چاندلر- کتاب نشانه شناسی مقدماتی) نشانه شناسی علم مطالعه نشانه ها و نیز نظام های نشانه ای است. در نگاه این علم، جهان خود یک نظام بزرگ نشانه شناختی است که به سیستم ها یا نظام های بی نهایت نشانه ای تقسیم می شود و انسان این قدرت انحصاری را دارد که نشانه ها را تعیبر کرده و هریک را به مجموعه یا نظامی از نشانه ها ارتباط دهد. بدون برخورداری از این قدرت ذاتی،‌ انسان قادر به دانستن و آگاهی در مفهوم عام آن نبود و در تعاریف خاص تر دانایی یا دانش نیز،‌ هیچ خلاقیت هنری،‌ ادبی و فن آوری بروز نمی کرد. انسانها قادر به فهم و درک متنوع از پدیده های جهان بیرون و درون خود نبودند و نمی توانستند از تنوع دیدگاهها و  اختلاف نظرات دانشی و ذهنی بهره مند گردند. اینها همه به این دلیل است که انسان می تواند با  بکارگیری نشانه ها،‌ فکر کند. تفکر در یک تعریف نشانه شناختی عبارت است از استفاده از نشانه های تعبیرشده به منظور رسیدن به مفهوم نشانه های تعبیر ناشده یا مجهول. آدمی از نخستین لحظه خلقت خود، به تعیبر نشانه های هستی آغاز کرده تا آخرین لحظه زندگی، از تشنگی تعبیر نشانه های بی انتهای هستی،‌ سیراب نخواهد شد. این وضعیت هم برای تبار آدمیان و هم برای هر فرد انسانی از نوزادی تا مرگ صدق می کند. رستگاری انسان در گرو فراهم ساختن ذخیره و سرمایه ای بزرگ از معرفت نشانه شناختی جهان است. از این زاویه،‌ هر انسانی به همان اندازه انسان است که قدرت تعبیر عمیق نشانه های هستی را در خود رشد داده باشد. هر انسانی به آن اندازه باسوادتر است که در مسیر شناخت و تعبیر عمیق تر و حقیقی تر نشانه ها به پیش رفته است. به همان میزانی رشدیافته تر است که بتواند تعابیر عمیق نشانه های هستی را در درون خود بازآفرینی و نهادینه کند. به همان اندازه متمدن است که در جهان نشانه ها،‌ قدرت تعبیر بالاتر و قدرت انطباق پذیری کامل تری با جهان های نشانه ای داشته باشد. به همان اندازه تربیت شده است که نشانه های تعبیر شده در رفتار عملی او نمود عینی یابند. هر جامعه ای به نوبه خود به همان نسبتی از توسعه انسانی بالاتر (و در حقیقت توسعه پایدارتری) برخوردار است که دیدگاهها،‌ رفتارها،‌ تعاملات و مناسبات درونی و بیرونی اش،‌ منطبق تر بر شناخت بالاتری از نظام های نشانه ای و تابعیت رفتاری از آن نشانه ها باشد. واقعیت این است که در هر سطحی از سطوح احتماعی و در هرجنبه ای از زندگی روزمره ما نیز،‌ مرز بین تربیت و پرورش نایافتگی، پیشرفت و عقب ماندگی،‌ تمایز بین رشدیافتگی مدنی با عقب ماندگی بدوی، تنها با شاخص میزان حساسیت و اشعار ذهنی و رفتاری  شاکله شخصتی فرد و جامعه با جهان نشانه ها،‌ تعیین می شود؛ چه نشانه های متعلق به نظام های ظبیعی نشانه شناختی یا نشانه های مربوط به نظام های قراردادی (بشری) نشانه شناسانه. این تنها روش علمی برای تعیین میزان باسوادی و بی سوادی، افراد و جوامع است. این رساله درصدد است نشان دهد که فرایند اطلاع رسانی چگونه می تواند به افزایش و ارتقاء سطح رشد مدنی فرد و جامعه انسانی یاری رساند و در این میان مهندسی اطلاع رسانی به عنوان ابزاری علمی برای تضمین نتیجه بخشی این فرایند به کار گرفته می شود....                                                           (یادآوری:‌ نقل این مطالب تنها با ذکر منبع آزاد است)