سپیدار       Sepidaar

سپیدار Sepidaar

در این هوا، چه نفس ها، پر آتش است و خوش است
سپیدار       Sepidaar

سپیدار Sepidaar

در این هوا، چه نفس ها، پر آتش است و خوش است

بافت های مفهومی و دیالوگ ما با افکار جهانی(1)

موضوع بحث امروز کلاس "معنی شناسی" در دانشکده خبر، نسبت میان مفهوم یا معنی با بافت یا موقعیت بکارگیری زبان بود. "مفهوم بافتی" یکی از آموزه های نسبتا ساده اما بسیار عمیق و دامنه دار معنی شناسی است. به بیانی ساده، نکته اصلی این است که عبارات زبان، هنگامی که در دل یک بافت یا موقعیت قرار گیرند، مفهوم یا پیام اصلی خود را پیدا می کنند. بنابراین نمی توان انتظار داشت که یک عبارت ساده، شفاف و روشن زبانی نیز، در بافت های مختلف از یک مفهوم یکسان برخوردار بوده و پیام ثابت و سر راستی را به مخاطب انتقال دهد. برای درک روشن تر این آموزه، یک مثال ساده ارائه می شود. عبارت زبانی روشنی چون "چه هوای خوبیه امروز" را در نظر بگیرید. برای هر فارسی زبانی این عبارت دارای معنی ای روشن و مشخص است. این مفهوم را مفهوم زبانی می گوییم. اکنون می توان به آسانی نشان داد که همین مفهوم ساده و سر راست زبانی، هنگامی که در بافت های مختلف قرار می گیرد، تا چه اندازه پیام هایی متنوع و گاه کاملا متضاد را به مخاطب انتقال می دهد:

·        بافت اول: دو شهروندی که در ایستگاه اتوبوس ایستاده اند و یکی از آنها تلاش می کند سر صحبت با طرف دیگر را بازکند.  اولی می گوید: چه هوای خوبیه امروز و دومی به سادگی متوجه می شود که منظور مخاطب او، ارائه اطلاعاتی تازه درباره وضعیت آب و هوا به او نیست چرا که هر دو وضعیت آب و هوا را مستقیما حس می کنند. پیام مورد نظر گوینده این است که علاقه دارم سر صحبت با شما را باز کنم! حال شما با اندکی توجه می توانید اجزاء شکل دهنده این بافت را توصیف کنید و بگویید که کدام عناصر، شرایط و پدیده ها در شکل گیری چنین بافت ساده ای (صف اتوبوس) نقش دارند.

·        بافت دوم: زن و شوهری که در خانه با یکدیگر درگیر بحث و جدل کشداری بر سر یک مسئله مورد اختلاف هستند و نهایتا یکی از آنها می گوید: چه هوای خوبیه امروز! در اینجا نیز طرف دیگر هرگز این برداشت را نمی کند که منظور همسرش جلب توجه او به وضعیت آب و هواست بلکه به روشنی این پیام را دریافت می کند که منظور همسر او، خاتمه دادن به این کشمکش است. لطفا اجزاء این بافت یا موقعیت ارتباط را نیز مشخص کنید.

·        بافت سوم: جوانی که بعد از دو سال تلاش برای قبولی در کنکور، بالاخره نام خود را در فهرست پذیرفته شدگان در رشته دلخواه خود مشاهده می کند و ناگهان می گوید: خدای من، چه هوای خوبیه امروز! مخاطبان این جوان به روشنی پیام شادمانه بودن و رضایت خاطر را از گوینده این جمله دریافت می کنند. فکر می کنم مشخص کردن اجزاء شکل دهنده این بافت نیز برای شما کار چندان مشکلی نباشد

·        بافت چهارم و ... (اگر دوست دارید شما نیز می توانید بافت های بسیار دیگری را توصیف کنید که همین عبارت ساده، در هریک از آنها نیز مفاهیم و پیام های متفاوتی را ارائه می دهد)

این مثال ساده نشان می دهد که عبارات زبانی، خود بخود چندان تعیین کننده آن پیامی نیستند که توسط مخاطب دریافت می شود بلکه مهم این است که هر عبارت زبانی در کدام موقعیت ارتباطی ارائه می شود. حال تصور کنید که در مواجهه ارتباطی و تبلیغاتی دو طرف (مثلا دو کشور)، یکی از آنان بتواند، برای گروه خاصی از مخاطبان (و در وسیع ترین شکل آن افکار عمومی جهانی) به تدریج، بافت یا موقعیتی را با اجزایی خاص و حساب شده، شکل دهد. در آن صورت اتفاقی که رخ می دهد این است که چندان مهم نیست که چه اطلاعاتی ارسال می شود یا چه عباراتی به کار گرفته می شود چرا که در هر صورت، مخاطبان همان پیامی را دریافت می کنند که توسط طراحان بافت یا موقعیت مورد نظر بوده است. برای مثال اگر قرار است نشان داده شود که فلان کشور یا دولت، یک کشور سرکش، مخل امنیت جهانی، فاقدپایبندی به اصول، غیرقابل اعتماد و خطرناک برای جامعه جهانی است، اساسی ترین کار این است که نظام رسانه ای بتواند به تدریج، موقعیت یا بافت مناسب و موثری را با اجزاء و عناصر حساب شده،  بوجود آورده در ذهن جامعه هدف، پایدار سازد. در آن صورت می توان به سی ان ان ماموریت داد که سخنان رییس جمهوری آن کشور را به طور مستقیم پخش کند و با خیالی آسوده اطمینان داشت که جامعه مورد نظر از مخاطبان، که بافت یا موقعیت مورد اشاره در ذهن آنان برپا و پایدار شده است، تقریبا یا اکثرا همان پیام های فوق را حتی از سخنان رییس جمهوری همین کشور، دریافت خواهند کرد و چه بهتر از این!

این است که وقتی عبارات، جملات، پاراگراف ها و گفتمان آن رییس جمهور را فارغ از بافت ذهنی مخاطبان، بررسی کنید، ممکن است با سخنانی مستدل، روشن، مظلومانه، متناسب با عقل سلیم و حتی مبتنی با قانون و عرف بین الملل سروکار داشته باشید اما هنگامی که افکار عمومی دولت ها و شهروندان مخاطب را سنجش می کنید، دریافت هایی کاملا متفاوت را مشاهده کنید. دریافت هایی که به رقیبان و دشمنان کشور این رییس جمهور کمک می کند که گام های بعدی از اقدامات خود علیه این کشور را به اجرا در آورند.

بحث ما در این زمینه ادامه دارد اما توصیه می کنم مطلب فوق را یک بار دیگر مطالعه کنید و منتظر قسمت بعدی بحث باشید...

با آرزوی هوشمندی، زیرکی و سرفرازی فرزندان با ایمان و پاکباخته ایران عزیز

 

نظرات 3 + ارسال نظر
فرداد محمدی پنج‌شنبه 23 فروردین‌ماه سال 1386 ساعت 12:09 http://iranianaging.ir

جناب آقای دکتر با سلام و تبریک سال نو و آرزوی سلامتی و توفیق برای حضرتعالی
وبلاگ تان را به منظور جستجو در مورد رسانه ها و مسایل سالمندی پیدا کردم و در اولین نگاه شکل و فرم را هنرمندانه و جذاب و نیز محتوای را پربار و ارزشمند یافتم.
آقای دکتر با تشکر از درج مقاله سالمند و رسانه به استحضار می رساند همایش سال گذشته توسط فرهنگسرای سالمند طراحی و برنامه ریزی و در محل فرهنگسرای هنر (ارسباران) برگزار شد. امسال نیز بنا داریم این همایش را بهتر از گذشته برگزار کنیم لذا خواهشمند است ما را با نقطه نظرهای ارزشمندتان راهنمایی فرمایید.
در مورد بحث امروز نیز همانگونه که فرموده اید معنی در انسانهاست نه در کلمات.

سلام جناب آقای محمدی... سال نو برای شما هم مبارک و همراه با آرامش و سرفرازی... از محبت شما سپاسگزارم... درباره همایش نیز هرچه که از دستم بر بیاید افتخار می کنم. شما بفرمایید من در خدمت هستم... خدانگهدار و به امید دیدار

اردیبهشت پنج‌شنبه 23 فروردین‌ماه سال 1386 ساعت 19:40 http://www.ordibehesht64.blogfa.com

سلام استاد
لطف میکنید و مطلبی را که در کلاس سیاستگذاری خبری نمایش دادید. به صورت پاورپوینت. را برای من ارسال کنید؟
شاد باشید

سلام... هرچند معمولا، این کار معمول نیست اما حرفی ندارم که شما هم یک نسخه داشته باشید اما فکر می کنم فایل سنگین باشد و ارسال آن از طریق ایمیل کار دشواری است. اما آن را بر روی Cool disk می آورم و می توانید کپی کنید. موفق باشید

محمد رضا اقبالی دوشنبه 27 فروردین‌ماه سال 1386 ساعت 01:29

استاد عزیزم سلام
باید اقرار کنم مطالب وبلاگ شما از خبرهای رادیو پیام فراوان برایم جذابتر است .دوستتان دارم دکتر

سلام و سپاس از همه محبت های شما. سرفراز باشید

برای نمایش آواتار خود در این وبلاگ در سایت Gravatar.com ثبت نام کنید. (راهنما)
ایمیل شما بعد از ثبت نمایش داده نخواهد شد